Projekt „Riese”, podziemne tajemnice III Rzeszy – czy warto go odwiedzić?

Projekt „Riese” („Olbrzym”) – czy warto go odwiedzić?

„Riese” to kryptonim najbardziej tajemniczego przedsięwzięcia budowlano – górniczego Nazistowskich Niemiec znajdującego się w Górach Sowich na Dolnym Śląsku. Jest to prawdopodobnie jedna z największych tajemnic III Rzeszy. Do dzisiaj owiane jest tajemnicą dlaczego Hitlerowcy w II połowie 1943 roku zaczęli drążyć ogromne tunele, komory, sztolnie oraz wartownie. Prawdopodobnie część z nich miała mieć charakter militarno – obronny, część przemysłowy, a część gospodarczo – administracyjny. Z powodzeniem część również mogła być przeznaczona na schrony przeciwlotnicze. Są także mocno śmiałe teorie o laboratoriach chemicznych pracujących nad bronią biologiczną czy nowej fabryce produkującej rakiety V2.

Być może nigdy się o tym nie dowiemy a być może, kiedyś, ktoś postanowi ujawnić choć stosowne dokumenty i prawda ujrzy światło dzienne. Mnie osobiście nie bardzo chce się wierzyć w to, że  Niemcy zniszczyli wszystkie ślady z takim rozmachem zaplanowanej operacji. Jest wiele pytań, jedne są oczywiste i bezsprzeczne w odpowiedzi, drugie mniej jasne a tylko domyślne, a jeszcze inne prawdopodobnie pozostające do końca bez odpowiedzi. Na wiele z tych pytań możecie Państwo znaleźć odpowiedź wybierając się z nami na wycieczkę szkolną do „Riese”.

Na początku koordynatorem budowy była Śląska Wspólnota Przemysłowa ale prace przy tym gigancie posuwały się jednak zbyt wolno i od 1944 roku nadzór przejęła paramilitarna organizacja TODT. Organizacja ta została utworzona w 1938 roku w Niemczech i zrzeszała zarówno firmy prywatne jak i państwowe. Jej głównym celem była budowa dróg oraz obiektów militarnych.

Dlaczego TODT?

Otóż jedną z mocno istotnych, jak nie najważniejszych kwestii było pozyskanie taniej siły roboczej. Do tak gigantycznego przedsięwzięcia potrzeba było tysięcy rąk do pracy. Właśnie dlatego nadzór nad budową przejęła TODT, której twórca Fritz Todt wykorzystywał do pracy więźniów politycznych oraz więźniów obozu koncentracyjnego „Gross – Rosen” jako najtańszej siły roboczej. Była to po prostu praca niewolnicza, w nieludzkich warunkach oraz wykańczająca psychicznie i fizycznie a nawet często kończąca się śmiercią. Prace w kompleksie „Riese” trwały niemal do końca II WŚ, czyli do sytuacji kiedy było pewne, że Niemcy ją przegrają.

Tutaj nasuwa się kolejne pytanie dlaczego?

Czy wynik wojny był dla Niemców zaskoczeniem, czy wytyczone powojenne granice Polski były dla nich zaskoczeniem? To jest to jedno bez wątpienia z trudniejszych pytań.

Projekt „Riese” to kompleks siedmiu obiektów z których tylko cztery są oficjalnie udostępnione do zwiedzania. Każdy z nich bez wątpienia ma swój niepowtarzalny charakter i ma swój specyficzny klimat oraz swoją mroczną historię. Każdy miał swoje przeznaczenie. Wszystkie z nich posiada zarówno mocno rozbudową część podziemną jak i fortyfikacje, budynki oraz schrony naziemne.

Chcąc Państwa i Was zachęcić do odwiedzenia jak nie całego to chociaż części Kompleksu „Riese” podam kilka ważnych i pomocnych info. Oczywiście zapraszam serdecznie do zapoznania się z naszą ofertę wycieczek szkolnych między innymi do Kompleksu „Riese”.

Sztolnie Walimskie – Kompleks Rzeczka

Dojazd – trzeba uważać aby nie przegapić dość wąskiego wjazdu, który jest pod mocnym i stromym skosem ale za to utwardzonym. Parking darmowy, toalety płatne 2 zł. (stan na 2022 r.) ale za to dobrze zaopatrzony sklepik z pamiątkami. Skromny punkt gastronomiczny również jest. Kupujemy zatem bilet i czekamy na przewodnika. Pamiętać należy o odpowiednim ubraniu a także solidnym obuwiu z antypoślizgową podeszwą. W podziemiach mamy bogatą kolekcję oryginalnych narzędzi oraz przedmiotów należących do więźniów jak i eksponaty dawnej broni i urządzeń wiertniczych a wszystko to wygląda tak jakby robotnicy opuścili to miejsca przed chwilą. Bardzo dobrze zachowana wartownia podobnie jak komory techniczne z podwójnym stropem. Po przejściu całości wychodzimy na koniec  sąsiednią sztolnią.

Podziemne miasto Osówka

Dojazd – tylko samochodem i dość wąską drogą asfaltową lub na pieszo. Z bezpłatnego Parkingu wchodzimy do budynku administracyjnego gdzie znajdują się kasy, punkt gastronomiczny oraz również dobrze zaopatrzony sklepik z pamiątkami i toalety. Z ważnym na daną godzinę biletem udajemy się spacerkiem, bardzo dobrze oznakowaną leśną ścieżką pod główne wejście do podziemnego miasta. Po pobraniu kasku udajemy się razem z przewodnikiem do środka. Obiekt dobrze wyposażony w nowoczesne ekspozycje multimedialne, makiety, plany, podświetlane gabloty. Ciekawe i istotne wprowadzenie w historię i przebieg II WŚ za pomocą hologramu aktora A. Ferencego wyświetlanego na jednej ze ścian pierwszego pomieszczenia. Wychodzimy drugim wejściem i udajemy spacerkiem tą samą leśną drogą na parking.

Kompleks Włodarz

„Włodarz” to najmłodszy z udostępnionych obiektów projektu „Riese” ale również największy kompleks, który jest w rękach prywatnych Spółki „Włodarz”. Dojazd nie jest łatwy ale dość dobrze oznakowany. Uwaga na wąskie i strome podjazdy. Największym jednak wyzwaniem jest przejazd kilkudziesięciu metrów po drewnianych palach na bezpłatny parking wewnętrzny. Toalety są bezpłatne a na niewątpliwą uwagę zasługuje punkt gastronomiczny z oryginalną wojskową grochówką i polskim bigosem. Bezsprzecznym atutem tego kompleksu jest przepłynięcie części trasy łodziami po zalanych fragmentach chodników. Wejście podobnie jak do poprzednich obiektów tylko i wyłącznie z przewodnikiem w kaskach ochronnych, które dostajemy przy wejściu. Wychodzimy sztolnią obok wejścia.

Zamek Książ

Historia zamku Książ  to nie tylko ta militarna ale przede wszystkim dziejowa jako największej rezydencji szlacheckiej na Dolnym Śląsku. Książ obecnie jest trzecim co do wielkości zamkiem w Polsce po Malborku i Wawelu. Początki jego sięgają XIII wieku choć największy rozkwit zawdzięcza rodzinie von Hochberg. Obecnie Zamek Książ to cały kompleks obiektów oraz otaczających go ogrodów oraz parków. Oprócz samej imponującej rezydencji z podziemną trasą turystyczną będącą integralną częścią Projektu „Riese”, mamy do dyspozycji palmiarnię, stado ogierów, park zamkowy z kaplicą grobową Hochbergów oraz okalający całość Książęcy Park Krajobrazowy. Trochę się rozpisałam i mogłabym tak jeszcze przez parę stron o samym zamku i jego historii oraz bogatemu wnętrzu i bajecznemu otoczenie z kilkunastoma tarasami roślinnymi, ale wróćmy do podziemi.

Wiele faktów i wydarzeń wskazuje na to, iż to właśnie tutaj w Zamku Książ miała być nowa Kwatera Główna III Rzeszy. Podziemie zamku stanowią dwa poziomy wyrobisk znajdujące się pod Dziedzińcem Honorowym. Jeden zespół łączy zamek z tarasami i głównymi podziemiami 40-metrowym szybem windowym (zniszczonym po wojnie) i 9-metrową nieukończoną klatką schodową. Zasadnicze podziemie na głębokości 50 m jest labiryntem tuneli o przekroju podkowy przypominającej stację kolei podziemnej. Podziemia są tylko częściową udostępnione do zwiedzania. W części niedostępnej ulokował się Instytut Geofizyki PAN do rejestracji zjawisk sejsmicznych. Wykute pod zamkiem tunele to unikalne miejsce do badań naukowych, nieosiągalne w żadnym innym zakątku naszego kraju. Z podziemi wychodzimy tą samą klatką co weszliśmy.

Mam nadzieję, że zainteresowałam Państwa i Was młodzi podróżnicy, historią tego mocno owianego tajemnicą kompleksu jakim jest Projekt „Riese”.

Zapraszam serdecznie do zapoznania się z całą naszą ofertą ciekawych wycieczek szkolnych nie tylko do „Riese”.

Jestem pewna, że na postawione w tytule mojego bloga pytanie Czy warto go odwiedzić? – wszyscy odpowiemy WARTO!